O Cepelii i rękodziele artystycznym

Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej zaprasza do zwiedzania wystawy „Twórcy – Wytwórcy – Przetwórcy. Z dziejów kaliskiej Cepelii”, której otwarcie miało miejsce w piątek 8 czerwca o godz. 18:00.

Kaliska Spółdzielnia Rękodzieła Artystycznego w Kaliszu powstała w 1950 roku poprzez włączenie w jej struktury sześciu zakładów rzemieślniczych związanych z przemysłem tekstylnym. Przez kilkadziesiąt lat jej istnienia produkowano w niej tiul bawełniany, haft i koronki maszynowe, tkaniny wełniane tkane na krosnach ręcznych i maszynowych, malowaną ręcznie ceramikę i porcelanę oraz najbardziej charakterystyczne i rozpoznawalne – malowane obrusy oraz tkaniny bawełniane i jedwabne. Główna siedziba Cepelii mieściła się przy ulicy Dobrzeckiej 7, a poszczególne pracownie przy ul. Dobrzeckiej 69-79, ul. Harcerskiej 10, ul. Górnośląskiej 9, a także w pobliskim Opatówku przy ul. Kościelnej 2. Na kaliskim Rynku Głównym działał sklep Cepelii, w którym można było kupić również wyroby kaliskiej spółdzielni. Spółdzielnia przestała istnieć w 1995 r., a sklep zlikwidowano z powodu jego nierentowności w 2012 r. Tym samym zakończyła się kilkudziesięcioletnia historia miejsca, w którym pracowało kilkaset osób, dzięki pracy których wyroby z Kalisza trafiały do sklepów na terenie całego kraju, a także poza jego granice.

Wystawa poświęcona działalności Spółdzielni przywraca pamięć o ludziach, którzy przez lata ją współtworzyli i będąc artystami w swoich zawodach, budowali historię polskiego wzornictwa. Na wystawie będzie można ponownie odwiedzić sklep Cepelii, zajrzeć do mieszkania urządzonego w stylu cepeliowskim, a także zapoznać się ze specyfiką pracy w spółdzielni. Dzięki byłym pracowniczkom spółdzielni, które wypożyczyły swoje prywatne zbiory, będzie można zobaczyć charakterystyczne wyroby kaliskiej spółdzielni – malowane w kwiaty obrusy. Nie zabraknie także tradycyjnego rękodzieła związanego z ziemią kaliską – tiulowych czepców, snutek golińskich oraz rzeźb, które wyszły spod dłuta rzeźbiarzy związanych z regionem.

Dziedzictwo Cepelii zajmuje ważne miejsce w historii polskiego wzornictwa przemysłowego dlatego Muzeum zaprosiło naukowców i badaczy tematyki z całej Polski, by wspólnie zastanowić się nad kondycją współczesnego rękodzieła i rzemiosła oraz jego związku z projektowaniem. Konferencja naukowa „Twórcy – Wytwórcy – Przetwórcy. Wokół problematyki wzornictwa regionalnego”, która odbyła się w dniach 8-9 czerwca w kaliskim muzeum, dotyczyła szerszej refleksji nad tym, czym dla współczesnych badaczy oraz projektantów, twórców nieprofesjonalnych i profesjonalnych może być dziedzictwo kulturowe i społeczne Cepelii. Można było wysłuchać referatów m.in. fajansie włocławskim, tatuażach z motywami folkowymi, malowanej porcelanie z Opola, czy o rzemieślnikach z Małopolski. W konferencji brali udział naukowcy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, School of Form, Politechniki Koszalińskiej, Uniwersytetu im. Marii Skłodowskiej-Curie, Uniwersytetu Opolskiego, Akademii Górniczo-Hutniczej, Instytutu Sztuki PAN oraz muzeów z Warszawy, Torunia, Krakowa, Opola, Łowicza, Kutna, Częstochowy i Dziekanowic. Konferencja transmitowana była on-line na stronie Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w serwisie społecznościowym Facebook. Jesienią ukaże się publikacja zawierająca teksty przygotowane na podstawie referatów.

To pierwsze takie wydarzenie organizowane w Kaliszu, które jest poświęcone tematyce wzornictwa regionalnego. W zbiorach Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej znajduje się wiele prac autorstwa twórców ludowych związanych z ziemią kaliską m.in. czepce i hafty wykonane przez Aleksandrę Czelustę czy Józefatę Molik, a także bogaty zbiór rzeźb ludowych oraz pająków wykonanych ze słomy. Część z tych prac będzie można zobaczyć na wystawie „Twórcy - Wytwórcy - przetwórcy. Z dziejów kaliskiej Cepelii”.

Pierwszego dnia konferencji tj. 8 czerwca o godz. 16:00 można było poznać kulisy pracy dwóch twórczyń ludowych, które w 2017 r. były stypendystkami Ministra Kultury i Dziedzictwa kulturowego w ramach programu „Mistrz Tradycji”. Stanisława Kowalska z Goliny koło Jarocina zaprezentuje czepce tiulowe a Beata Kabała z Krobi na Biskupiźnie pokaże jak wykonuje się tzw. „kopki” czyli charakterystyczne nakrycie głowy w biskupińskim stroju ludowym.