Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej jest instytucją powołaną w celu gromadzenia i trwałej ochrony naturalnego i kulturowego dziedzictwa Kalisza i regionu kaliskiego.
Historyczne znaczenie Kalisza stało się podstawą utworzenia jednego z najstarszych muzeów regionalnych w Polsce. Od epoki neolitu Kalisz był jednym z ważniejszych ośrodków osadnictwa. Materialne pozostałości tego procesu uczyniły miasto istotnym miejscem na archeologicznej mapie Polski. Właśnie to stało się jednym z głównych motywów organizacji wystawy poświęconej zabytkom archeologicznym. Inicjatywę tę podjęto w 1883 roku, jednakże z powodu oporu władz carskich wystawę udało się zrealizować dopiero w roku 1900.
Od tej pory dzieje kaliskiego muzeum stały się częścią historii miasta, którą dokumentuje. Sześć lat później powstało Muzeum Archeologiczne, a w 1914 roku Muzeum Ziemi Kaliskiej. Zasoby muzeum szczęśliwie przetrwały I wojnę światową, pomimo niemal całkowitego zburzenia Kalisza już w pierwszym roku jej trwania. Niestety sukcesywny rozwój muzeum został przerwany wybuchem II wojny światowej, w wyniku której nastąpiła niemal całkowita utrata zbiorów. Po wojnie muzeum wznowiło swoją działalność ekspozycją w 1948 roku. W 1975 roku muzeum uzyskało rangę wojewódzkiej instytucji kultury i nadano mu nazwę Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej.
Obecnie kaliskie muzeum gromadzi zbiory z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki. Oprócz stałych i czasowych ekspozycji udostępnianych w gmachu głównym przy ulicy Tadeusza Kościuszki, muzeum prowadzi działalność w dwóch oddziałach: Rezerwacie Archeologicznym w Kaliszu-Zawodziu oraz Oddziale Literackim – Dworek Marii Dąbrowskiej w Russowie.
Fot. Z. Kańczukowski
